Przejdź do głównej zawartości

Trawienie w pigułce

W pokarmie człowiek dostarcza do organizmu takie substancje, jak: białka, cukry, tłuszcze oraz kwasy nukleinowe. Ponadto pokarm zawiera wodę i sole mineralne. W jaki sposób są trawione podstawowe składniki odżywcze i co do nich zaliczamy?


Cukry proste (jednocukry): glukoza, fruktoza (6-cio węglowe), ryboza (5-cio węglowa)
Cukry złożone: disacharydy (maltoza, sacharoza), polisacharydy (glikogen, celuloza, skrobia)

Amylazy
to enzymy glikolityczne (rozkładają wiązania chemiczne w cukrach złożonych).
  • a. ślinowa – jama ustna
  • a. trzustkowa – z trzustki do jelita cienkiego (dwunastnicy)
Działanie:
od cząsteczki wielocukru (skrobia, glikogen) odczepiają kolejno dwucukrowe cząsteczki (maltoza, sacharoza, laktoza).

Maltaza (w ścianach jelita cienkiego)
przeprowadza dalszy rozkład, tj. rozkłada maltozę do glukozy.
Sacharaza rozkłada sacharozę do glukozy i fruktozy.
Laktaza rozkłada laktozę do glukozy i galaktozy.

Glukoza, czyli produkt końcowy trawienia, wchłaniana jest do naczyń krwionośnych kosmków jelitowych, przez erytrocyty. Następnie żyłą wrotną trafia do wątroby i dalej układem krwionośnym wędruje do każdej części organizmu.

Nadwyżka glukozy przekształcana jest w wątrobie w glikogen. Jeśli stan nadwyżki jest długotrwały glukoza w wątrobie zamieniana jest w glicerol i kwasy tłuszczowe, następnie wydzielane do krwi, skąd trafiają głównie do komórek tłuszczowych i przerabiane są tam na tłuszcze obojętne (zapasowe). W razie niedoboru glukozy proces jest odwracalny.


Białka proste: zbudowane tylko z aminokwasów (np. miozyna).
Białka złożone: oprócz aminokwasów zawierają części niebiałkowe, mogą być nimi np. grupy cukrowe (glikoproteiny), barwniki (hem w hemoglobinie i mioglobinie)
Enzymy – białka o roli biokatalizatorów, funkcji regulatorowej. Przyspieszają reakcje chemiczne zachodzące w organizmie. Posiadają centrum aktywne, do którego pasuje tylko jeden rodzaj substratów (specyficzność enzymów). Substrat wiąże się z centrum aktywnym tworząc nietrwały kompleks enzym-substrat, który rozpada się na produkt i enzym o niezmienionych właściwościach, gotowy do przeprowadzenia następnej reakcji.

Proteazy (enzymy proteolityczne)
trawią białka. Rozkładają wiązania peptydowe między aminokwasami.

Komórki gruczołowe żołądka wydzielają nieczynny enzym pepsynogen. W obecności kwasu solnego żołądka (niskie pH) pepsynogen przekształcany jest w pepsynę, czyli postać czynną.

Pepsyna rozkłada białka na krótsze łańcuchy polipeptydowe.

Trzustka do dwunastnicy wydziela nieczynne formy enzymów trypsynogen i chymotrypsynogen). W dwunastnicy (zasadowe pH) enzym eneterokinaza przekształca je w formy czynne enzymów.

Trypsyna i chymotrypsyna (jelito cienkie) rozkładają polipeptydy do tripeptydów i dipeptydów.

Peptydazy (ściany jelita cienkiego) rozkładają tripeptydy i dipeptydy do aminokwasów. Aminowasy wchłaniane są do krwi i żyłą wrotną wędrują do wątroby. Z wątroby większość z nich płynie z krwią do wszystkich komórek ciała.

Nadwyżka aminokwasów w komórkach wątroby pozbawiana jest reszt aminowych. Powstaje toksyczny amoniak i ketokwasy. Amoniak przekształcany jest w mocznik, który z krwią wędruje do nerek. Ketokwasy mogą być wykorzystane do syntezy cukrów i niektórych aminokwasów, mogą zostać zużyte energetycznie lub przekształcone w tłuszcze zapasowe.


Lipidy właściwe (tłuszcze obojętne): zbudowane z glicerolu i kwasów tłuszczowych.
Lipidy złożone: jeśli w cząsteczce posiadają dodatkowe podstawniki, np. fosfolipidy mają reszty fosforanowe.

Lipazy (enzymy lipolityczne) odpowiadają za rozkład lipidów.
  1. L. trzustkowa (działa głównie w dwunastnicy)
  2. l. żołądkowa (mało efektywna ze względu na niskie pH żołądka)
Rozkładają wiązania chemiczne między glicerolem a kwasami tłuszczowymi.

Ad. 1 rozpuszczalna w wodzie, przez co może hydrolizować wiązania w tłuszczach znajdujących się tylko na powierzchni bryłek tłuszczowych. Zwiększenie tempa trawienia wymaga więc rozdrobnienia, czyli zemulgowania tłuszczy.
Za emulgację tłuszczy odpowiadają sole żółciowe (nie są enzymami!) produkowane w wątrobie (proces fizyczny).
Nie wszystkie tłuszcze obojętne ulegają jednak rozkładowi. Do jelita cienkiego trafia mieszanina glicerolu, kwasów tłuszczowych i mniej lub bardziej rozłożonych tłuszczy. Takie tłuszcze z solami żółciowymi tworzą kompleksy – micele. Przenikają one do komórek nabłonkowych kosmków jelita cienkiego. Następuje w nich resynteza tłuszczów obojętnych, które zostają otoczone białkami i jako chylomikrony wydzielane są do naczyń limfatycznych. Jako kompleksy białkowo-lipidowe (lipoproteiny) mogą dostać się do naczyń krwionośnych i ulec rozprowadzeniu po organizmie.
Tylko niewielka część produktów trawienia lipidów trafia bezpośrednio do naczyń krwionośnych są to krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe.


Większość rozłożonych substancji pokarmowych jest wchłaniana do krwi i limfy za pośrednictwem jelita cienkiego. Niestrawione resztki przesuwane są do jelita grubego. W jelicie grubym zachodzi wchłanianie wody, niektórych jonów i witamin. W jelicie grubym znajdują się bakterie produkujące witaminę K i niektóre wit z grupy B. 

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Spermatogeneza + Schemat przebiegu spermatogenezy

Spermatogeneza Definicja procesu Spermatogeneza jest procesem przebiegającym w gonadach osobnika męskiego. Ma on na celu wytworzenie męskich komórek rozrodczych – plemników . Przebieg spermatogenezy ryc. 1. Schemat przebiegu spermatogenezy Podstawą do rozpoczęcia spermatogenezy są pierwotne komórki płciowe zwane też  komórkami prapłciowymi (gonocyty) .  Zawartość materiału genetycznego w tych komórkach to 2n. W stadium płodowym komórki te dzielą się mitotycznie, zwiększając swoją liczbę. Część degeneruje, cześć przechodzi do spoczynku (stadium prespermatogonialne). Ok. 3 miesiąca życia z komórek prapłciowych tworzą się spermatogonia , z których powstają natomiast  spermatocyty I rzędu  – największe komórki ( 3-4 rok życia ). Te ostatnie to komórki z ilością materiału genetycznego 2n, powstałe również w wyniku podziałów mitotycznych. Wydarzenia te są etapem nazywanym  spermatogoniogenezą . Po niej następuje kolejny,  spermatocytogeneza . Rozpoczyna się

Rozmnażanie storczyków - keiki

Storczyki wytwarzają nasiona, jednak ich wysiew i otrzymywanie dorosłej rośliny jest czasochłonne i nie zawsze skuteczne. 

Aparaty szparkowe

Aparat szparkowy to niezwykle ważny element funkcjonalny rośliny. 

Bluszcz - roślina w kulturze, sztuce, religii

Bluszcz pospolity ( Hedera helix L . ) jest gatunkiem zwanym wiecznie zielonym pnączem. Hedera helix L. należy do rodziny araliowatych ( Araliaceae ) i jest jedynym jej przedstawicielem w polskiej florze. Stanowi on również jedyne polskie pnącze o liściach zimotrwałych. Siedliska posiada on w lasach całej Polski. Podlega on jednak ochronie prawnej, mimo że jest gatunkiem inwazyjnym. Występuje on w całej Europie i Azji Mniejszej.

Ajoloty, czyli „węże z łapkami”

Co wyjdzie ze skrzyżowania węża, kreta i dżdżownicy? Komisja etyczna ds. nauki tym się nie zainteresuje, bo coś takiego już istnieje w naturze. W Meksyku żyją 4 endemiczne gatunki gadów z rodziny Bipedidae, przypominające węże z krecimi łapkami.