Biologia praktyczna cz.1. - rozmnażanie roślin

Jak zacząć przygodę z rozmnażaniem roślin? Nie trzeba specjalistycznego sprzętu ani sterylnych warunków aby powiększyć zasób flory w swoim otoczeniu. Nie trzeba być biologiem aby czerpać przyjemność z prac w ogrodzie czy nauczyć się tworzyć nowe odmiany. Potrzeba jedynie pasji i kilku dobrych rad, które będą pojawiać się na łamach biostrefa.net. Zapraszamy do lektury.

Początki

Rozpoczynając przygodę z rozmnażaniem roślin nie od razu pewnie nauczymy się czerpać radość z prac, jakie należy wykonać. Jest to hobby dla cierpliwych i wytrwałych, ale efekty zachwycają. Ponadto poza aspektami estetycznymi zyskamy również finansowo. Własnoręczne zajmowanie się ogrodem czy roślinami pokojowymi oszczędza pieniądze. A wyhodowane osobniki dają niemałą satysfakcję.

Jak wybrać rośliny

Pierwsze decyzje o tym, od których roślin zaczniemy zapadną prawdopodobnie bardzo szybko i będzie to kwestia indywidualna. Każdy z nas posiada w domowym zaciszu okazy, których chciałby mieć więcej. Mogą to być kwiaty ozdobne, czy warzywa zasadzone w ogródku.

Naturalne sposoby rozmnażania

Rośliny w naturalnym środowisku rozmnażają się dwoma sposobami:

• generatywnie - czyli płciowo. Produkowane są nasiona, będące konsekwencją zapylenia i zapłodnienia. Rośliny potomne w tym przypadku dziedziczą cechy mieszane dwojga rodziców. Rozmnażanie to służy różnorodności genetycznej i spontanicznemu pojawianiu się nowych cech.
• wegetatywne - czyli bezpłciowo. Jest to rozmnażanie nazywane mianem naturalnego klonowania ponieważ rośliny potomne są identyczne z osobnikiem matczynym. Zachodzi ono poprzez wyrastanie nowych osobników z części rośliny wyjściowej. Wiąże się to z dużą zdolnością roślin do regeneracji.

Wspominamy o tym dlatego, że w uprawach roślin, hodowcy korzystają dokładnie z tych samych procesów, modyfikując je, usprawniając i dostosowując do efektu jaki chcą otrzymać.

Podstawowe techniki rozmnażania

Wyróżniono kilka podstawowych sposobów rozmnażania, które szczegółowo omawiać będziemy w kolejnych artykułach na ten temat:

• rozmnażanie z nasion - najprostsze, a zarazem specyficzne w zależności od gatunku. Na szczęście istnieje kilka kanonów wysiewu, które można stosować z powodzeniem do większości gatunków.
• tworzenie nowych odmian - działania hodowcy wyprzedają powstawanie nasion. To znaczy modyfikuje on połączenie gamet, tak by otrzymać nowe cechy rośliny.
• poprzez podzielenie - z jednego osobnika otrzymujemy dwa. Duża część ogrodowych bylin może być rozmnażana w ten sposób.
• rozmnażanie z fragmentów rośliny - np. z części pędu, liści, korzeni. Najczęściej metodę tę można stosować do roślin pokojowych.
• poprzez organy służące do rozmnażania - np. poprzez rozsadzenie cebul do nowych pojemników. 

Analiza zdrowia rośliny

Roślina przeznaczona do rozmnażania nie może być przypadkowa. Należy ocenić jej stan. Zasada jest prosta: zdrowy organizm wyjściowy pozwoli otrzymać zdrowe organizmy potomne. Musimy zatem przeanalizować podstawowe parametry zdrowia rośliny. Jeśli zauważymy któryś z wymienionych objawów, roślina taka nie nadaje się do powielenia:

• przebarwienia - jeżeli roślina nie jest w pełni zielona, posiada płowe lub ciemne plamy, to oznacza że może ona cierpieć na liczne choroby, bądź być niedożywiona. Miejscowa utrata chlorofilu, czyli tzw. chlorozy mogą świadczyć także o problemach z działaniem aparatu fotosyntetycznego. Roślina nie w pełni sprawna nie wyda zdrowego potomstwa. Ciemne plamy to najczęściej nekrozy, a więc miejsca gdzie komórki roślinne są martwe. 
• zniekształcenia - mogą świadczyć o licznych chorobach związanych z zaburzeniami rozwoju, często powodowanych działaniem patogenów.
• obsychanie - może być związane działaniem zbyt wysokiej temperatury. Często jest konsekwencją fotoinhibicji, a więc nieudolnego działania aparatu fotosyntetycznego ze względu na zbyt duże natężenie światła.
• więdnięcie - może być spowodowane nie tylko niewłaściwą gospodarką wodną rośliny, ale także 'zapychaniem' światła wiązek przewodzących skupiskami bakterii.
• zgnilizny - najczęściej pojawiają się w obrębie korzeni. Wywołane są obecnością w podłożu patogennych bakterii i grzybów.
• rany - przerwanie ciągłości tkanek, wynik uszkodzeń mechanicznych, np. w wyniku działania zbyt silnego wiatru lub szkodników. Jest to najszybsza droga infekcji, patogen może łatwo dostać się do wnętrza rośliny.
• wycieki - pojawianie się na powierzchni rośliny substancji, które nie są jej naturalnym wytworem. Mogą być powodowane zarówno negatywnymi czynnikami biotycznymi, jak i abiotycznymi. 
• przedwczesna utrata organów - częsta konsekwencja ww.

Analiza jakości i przydatności

Istnieją 4 powszechnie stosowane kryteria wg, których selekcjonowane są rośliny poddane rozmnażaniu:

• stan zdrowia całej rośliny - omówiony powyżej. Należy sprawdzić także czy nie ma szkodników nie tylko na pędzie, ale także na powierzchni korzeni i  w glebie. 
• pokrój - czy roślina zachowuje cechy wzrostu wg normy gatunku / odmiany. Ewentualnie posiada cechy inne, przez nas pożądane, np. są wyższe / niższe, bardziej krzaczaste, są gęstsze, ich kwiaty są większe / o bardziej intensywnej barwie lub rośliny posiadają bardziej obfite / słodsze / bardziej soczyste owoce. 
• stan pędów niekwitnących - tylko takie fragmenty wybieramy do rozmnażania wegetatywnego, ponieważ przy odpowiednim przygotowaniu wykazują one potencjał do wytworzenia korzeni i odbudowy całej rośliny.
• jakość / odpowiednie przygotowanie / przechowywanie nasion - jeżeli wysiewamy rośliny, przy zakupie nasion sprawdzajmy przede wszystkim datę podaną na opakowaniu. Nasiona mają bowiem ograniczoną zdolność kiełkowania. Tylko nielicznym gatunkom nie przeszkadza długotrwałe, nawet wieloletnie przechowywanie. Niektóre nasiona wymagają specjalnych zabiegów przed wysiewem, co będziemy omawiać wkrótce.

O tym, jakie narzędzia będą potrzebne aby prowadzić prace w ogrodzie, mówi druga część naszej serii: potrzebne wyposażenie.

Opracowanie: Iza Kołodziejczyk

Photos by biostrefa.net

Artykuły powiązane:

biostrefa . net - by wiedzieć więcej: Choroby roślin - wprowadzenie 7 Kwi 2013 ... O chorobie rośliny mówi się także w ujęciu przechowywania: psucie się nasion, owoców, cebul, bulw. Jest to spowodowane faktem, że bardzo ...

biostrefa . net - by wiedzieć więcej: Fitopatogeny - mechanizmy ... 13 Cze 2014 ... Do choroby rośliny prowadzi jedynie taki rodzaj współżycia patogenu z rośliną, gdy patogen staje się pasożytem. Roślina musi być zdolna do ...

biostrefa . net - by wiedzieć więcej: Patogeny roślin: wiroidy 27 Lip 2013 ... Wiroidy stanowią replikujące się w komórkach roślin cząsteczki RNA. ... Chorobypowodowane przez wiroidy to choroby kwarantannowe.