Olejki: jałowcowy, świerkowy, sosnowy, lipowy, grejpfrutowy, pomarańczowy

Olejek jałowcowy

ten olejek eteryczny wytwarzany jest w szyszkojagodach, igłach i pędach rośliny J. Communis, a także w tkance wydzielniczej typu endotropowego. Substancja, ulegająca sekrecji gromadzona jest w schizogenowych przewodach olejkowych. Do celów leczniczych pozyskiwany jest jeden surowiec, którym jest szyszkojagoda.
Zawiera ona od 0,5 do 1,5% olejku, około 33% cukru inwertowanego oraz żywice. Inne źródła podają, że szyszkojagoda zawiera kwasy, flawonoidy, taninę, olejek eteryczny (0,2 - 3,42%), lignany, żywice i cukry. Olejek z szyszkojagody jałowca może zawierać około 60 różnych składników, ale istnieją także dane mówiące o ponad 100 składnikach. Główną frakcją olejku, stanowiącą od około 60% do 90%, są składniki z grupy monoterpenów. Są to monoterpeny o budowie monocyklicznej, acyklicznej oraz dicyklicznej. Do pierwszej grupy należą występujące w jałowcu: limonen, terpinolen, α-terpineol, α- i γ-terpinen, 1-terpinen-4-ol, α- i β-felandren; do drugiej: mircen; do trzeciej: kamfen, δ-3-karen, α- i β-pinen oraz sabinen. Poza wymienionymi, głównymi związkami monoterpenowymi, w skład olejku wchodzi także frakcja seskwiterpenów. Wśród nich najczęściej wymieniane są dicykliczny kadinen i kariofilen oraz pochodna alkoholowa – α-kadinol. Seskwiterpeny w olejkach z roślin szpilkowych rzadko przekraczają 10%. 
Szyszkojagoda jałowca jest powszechnie stosowana jako składnik zapachowy i smakowy przy produkcji ginu. Olejek jałowcowy zwiększa łaknienie, wydzielanie soku żołądkowego i żółci. Może więc być stosowany doustnie w zaburzeniach trawienia. Ma również działanie moczopędne, stosowany jest czasem jako środek pomocniczy w kamicy nerkowej. Jednak zbyt duże dawki tego olejku prowadzą do uszkodzenia nerek. Stosuje się go również zewnętrznie, jako składnik preparatów do wcierań w nerwobólach i bólach reumatycznych. Działa on wtedy drażniąco na skórę, wywołując jej zaczerwienienie i uczucie ciepła. Olejek ma ponadto silne właściwości bakteriobójcze. W stanie nierozcieńczonym może wywołać oparzenia skóry, objawiające się zaczerwienieniem, pieczeniem i wystąpieniem pokrzywki, a następnie pęcherzy. Objawom towarzyszy obrzęk. W przypadku przedawkowania doustnego wywołuje uszkodzenie układu nerwowego, wątroby i nerek, co objawia się śpiączką, krwiomoczem, białkomoczem, wymiotami i biegunką. 

Olejek świerkowy

zawiera geraniol, limonen, kariofilen, kadinen, humulen, pinen, felandren. 
Ma działanie uspokajające, antydepresyjne, przeciwbólowe i wykrztuśne, tonizujące, antyseptyczne, przeciwwirusowe. Olejek ma silne właściwości przeciwbakteryjne, szczególnie w stosunku do gronkowca. W inhalacjach i masażu stosuje się go do leczenia chorób dróg oddechowych (zapalenie zatok, angina, zapalenie krtani, zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc). Jest skutecznym środkiem do walki z grypą. Polecany przy wzmacnianiu układu odpornościowego. Stosuje się go do likwidacji objawów napięcia nerwowego, depresji i nerwicy. Olejek jest pomocny przy różnych rodzajach bólu, szczególnie reumatoidalnych, migrenowych, nerwobólach, stawowych i korzonkowych. Stosowany do kąpieli stymuluje układ moczowy przy zatrzymaniu moczu, odkaża drogi moczowe, tonizuje mięśnie pęcherza moczowego. Może być wykorzystany do ran, odleżyn i otarć, przyspiesza bowiem regenerację i gojenie ran, nawet ropnych.

Olejek sosnowy

Olejek sosnowy podany w niewielkich ilościach pobudza czynność wydzielniczą górnych dróg oddechowych, ułatwiając usuwanie zalegającej wydzieliny. Wykazuje działanie wykrztuśne. Posiada właściwości przeciwbakteryjne oraz spazmolityczne. Zastosowany zewnętrznie działa silnie drażniąco, a w rozcieńczeniu rozgrzewająco, wywołując przekrwienie, dzięki czemu poprawia obwodowe krążenie krwi. W postaci wziewań z gorącą parą wodną lub w postaci rozpylonej w powietrzu stosowany jest w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych i oskrzeli, chorobach przeziębieniowych. Posiada także działanie uodparniające oraz pobudzające ośrodkowy układ nerwowy. Miejscowo stosowany jest na skórę w postaci przetworzonej w bólach reumatycznych i goścowych, bólach pourazowych, bólach stawowo-mięśniowych, rwie kulszowej, artretyzmie oraz w odmrożeniach. Ponadto, także jako dodatek do kąpieli i w aromaterapii. Oleum Pini silvestris jest surowcem farmaceutycznym przeznaczonym do wytwarzania preparatów leczniczych, otrzymywany jest w wyniku procesu destylacji z parą wodną świeżych igieł sosny zwyczajnej – Pinus silvestris Linné, zwanej także sosną pospolitą. 
W igliwiu jest około 0,4-0,7% olejku eterycznego. Skład chemiczny: 
- pędy zawierają: olejek eteryczny w ok. 0,4%. W skład olejku z igieł sosny zwyczajnej wchodzą: kamfen, felandren, mieszanina α- i β-pinenu , L-limonen, D-limonen, kadinen, borneol, octan bornylu, aldehyd kuminowy i anyżowy, substancje żywicowe i wiele innych związków w mniejszych ilościach.

Olejek lipowy

działa napotnie, przeciwgorączkowo, osłaniająco i przeciwskurczowo, rónież lekko moczopędnie i żółciopędnie. Olejek ten używany jest więc przy przeziębieniach, którym towarzyszy wysoka temperatura ciała, także w stanach zapalnych gardła i oskrzeli oraz przy nieżytach górnych dróg oddechowych. Bywa stosowany jako lek pomocniczy przy nadmiernej pobudliwości nerwowej, a także przy schorzeniach reumatycznych i w dolegliwościach nerek. Uważany jest także za skuteczny środek regenerujący po długiej pracy umysłowej, w stanach nadmiernego napięcia nerwowego oraz przy zawrotach głowy i trudnościach w zasypianiu. 

Olejek grejpfrutowy 

otrzymywany jest poprzez tłoczenie skórek owoców grejpfruta (Citrus paradisi). W skórce owoców występuje około 2% olejku eterycznego. W skład zabarwionego olejku wchodzą bioflawonoidy, citral, linalool, geraniol, citronelal,.W jego składzie wyróżnia się m.in. flawonoidy, kardinen, limonen i geraniol. 
Olejek cechuje się właściwościami przeciwwirusowymi (zabija wirusy opryszczki i grypy), przeciwbakteryjnymi (niszczy gronkowce, paciorkowce, Helicobacter pylori), jest bakteriostatyczny. Ten olejek eteryczny ma działanie przeciwpierwotniakowe (niszczy np. lamblie i rzęsistka), przeciwroztoczowe i silne działanie przeciwgrzybicze (niszczy Candida, Cryptococcus).  Działa także przeciwbólowo. Ma szczególne działanie jeśli chodzi o skórę: oczyszcza ją i tonizuje, normalizuje produkcję sebum oraz proces rogowacenia, łagodzi stany zapalne. Co ważne, wykazuje działanie antyoksydacyjne i odtruwające. Kosmetyki wzbogacone olejkiem grejpfrutowym zwężają rozszerzone pory, wygładzają skórę, odświeżają i zmniejszają stany zapalne (również trądzik). Olejku nie należy stosować przed ekspozycją na słońce, gdyż jest fototoksyczny – zwiększa wrażliwość skóry, co może prowadzić do podrażnień, a nawet oparzenia. Olejek zalecany jest przy opryszczce i przetłuszczających się włosach. Masaże i kąpiele z dodatkiem olejku zalecane są jako środek wspomagający walkę z cellulitem i otyłością. Działają również rozgrzewająco. Olejek grejpfrutowy zażyty doustnie wywiera wpływ przeciwdepresyjny, odprężający, wykrztuśny, żółciopędny, przeciwgnilny, odwaniający, reguluje gospodarkę płynami, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i trzustkowego. Wpływa rozkurczowo. Obniża stężenie cholesterolu we krwi, wzmacnia siłę skurczu serca, poprawia krążenie krwi i limfy. Olejek ten łagodzi bóle głowy, bóle mięśniowe i nerwobóle. Zmniejsza on napięcie nerwowe, poprawia nastrój i działa nawet przeciwdepresyjnie. Stosowany jest w mieszankach aromaterapeutycznych do masażu, kąpieli, kompresów i kominków. Przy każdym zastosowaniu musi być rozcieńczany.

Olejek pomarańczowy

uzyskiwany przez wyciskanie lub destylację z parą wodną skórek owoców pomarańczy słodkiej Citrus aurantium lub gorzkiej Citrus bigaradia o jego zawartości około 2%. Olejek pomarańczowy słodki jest cieczą żółta lub brunatną o aromatycznym cytrynowym zapachu, zawierającą w swym składzie między innymi: d-limonen, aldehydy (np. decylowy), estry, seskwiterpeny. Olejek pomarańczowy gorzki to ciecz żółta o zapachu intensywnie pomarańczowym, która zawiera głównie limonen (96%), geraniol i aldehyd decylowy. 
Stosowane są w przemyśle perfumeryjnym, spożywczym oraz przy wyrobie likierów. Charakteryzują się dzałaniem antyseptycznym. Można je stosować do kąpieli aromatycznych, które działają odświeżająco, rozgrzewająco, odkażająco i odprężająco. Ulatniający się olejek pomarańczowy działa korzystnie na układ oddechowy oraz nerwowy. Podany doustnie działa wykrztuśnie, żółciopędnie, wiatropędnie, rozkurczowo, ogólnie tonizująco, pobudza wydzielanie soków trawiennych. Stosowany jest on w leczeniu stresu, działa uspokajająco, leczy depresje, stany lękowe, napięcia nerwowe, spazmy, nadpobudliwość, ułatwia zasypianie przy bezsenności, niweluje napięcia mięśni, skurcze, podniecenie. Ponadto, co zaskakujące, skoncentrowany olejek pomarańczowy z chemicznymi dodatkami używa się do czyszczenia. Jest to wówczas uniwersalny środek na bazie eterycznych olejków pomarańczowych. Taki koncentrat idealnie usuwa gumę do żucia, tusz do rzęs, atrament, ślady z długopisu, plamy po olejach, żywicę na odzieży, itp. Niweluje on także nieprzyjemny zapach. Po rozcieńczeniu nadaje się do mycia wszystkich wodoodpornych powierzchni. Olejek szybko się utlenia, najlepiej jest przechowywać w ściśle zamkniętym pojemniku, w niskiej temperaturze.

Opracowanie: red. Iza Kołodziejczyk